De Strijd

Socialisten en de monarchie. In het hart ‘tegen’ maar als het er op aan komt ‘voor’, met Drees, Den Uyl en Kok als redders van het Koningshuis. 6 september 1898, de inhuldiging van Koningin Wilhelmina in Amsterdam. Troelstra en andere Kamerleden van de SDAP gaan niet naar de Nieuwe Kerk. 115 jaar later zijn er opnieuw een paar socialisten die weigeren trouw te zweren aan de kroon als Willem Alexander koning wordt. Arbeiders hebben het niet zo op koningen en prinsen. In Europa worden 20 koningshuizen verjaagd. In Nederland maakt Domela Nieuwenhuis koning Willem III belachelijk. Majesteitsschennis, oordeelt de rechter en Domela kan 200 dagen stijfseldoosjes plakken. Als hij vrij komt verstoren Oranjeklanten de feestelijke bijeenkomsten. Bang voor de arbeidersmassa die kiesrecht en gelijkheid eist, wordt het vorstenhuis ingezet als baken van ‘gemeenschapszin en plichtsbesef’, als wapen tegen ‘het rode gevaar’. Koning en kapitaal, zei Troelstra al, ze horen bij elkaar. De koning is van de elite, van de macht. Maar zijn achterban denkt er heel anders over. En als de VARA in 1980 verslag doet van de kroningsrellen, blijkt daar niet zo veel aan veranderd te zijn.