Orange Is the New Black - Seizoen 5

De dames van onze favoriete vrouwengevangenis (tenzij je Wentworth een betere serie vindt, maar die serie kijk ik niet) zijn terug op Netflix en het is één grote chaos. Na de dood van een gevangene aan het einde van het vorige seizoen braken er rellen uit. Het vijfde seizoen gaat direct verder na de spannende cliffhanger waarin de gevangene Daya (Dascha Polanko) twee cipiers onder schot houdt. Nadat deze scène zich ontvouwt, nemen de gevangenen alles over en heerst er complete anarchie in het cellenblok.

Maar is die anarchie wel zo compleet? Wat we vervolgens zien is hoe er, gebaseerd op verschillende factoren, een nieuwe hiërarchie in de gevangenis ontstaat. Machtsverhoudingen veranderen zodra iemand een nieuw machtsmiddel heeft gevonden. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is wie het pistool van de bewakers op welk moment in het bezit heeft. Op kundige en subtiele wijze wordt er orde in alle ogenschijnlijke chaos geschapen. Wat dat betreft doet het heel erg aan het verfilmde boek Lord of the Flies denken.

Humor en drama, licht en donker, wisselen elkaar af, maar gaan tegelijkertijd hand in hand.

Waar Orange is the New Black ook niet vies van is, is om te spelen met de genres komedie en drama. De grenzen worden opgezocht, verlegd en soms ook gebroken. Drama en humor, zowel licht als donker, gaan hand in hand of wisselen elkaar in rap tempo af. Het meest effectieve (en misschien ook meest donkere) geval in dit seizoen is wanneer de gevangenen besluiten om de bewakers die ze gegijzeld hebben aan een vernederende talentenjacht mee te laten doen. De taferelen zijn ontzettend grappig, maar tegelijkertijd wreed en pijnlijk om naar te kijken. Aan de lichte kant zien we bijvoorbeeld twee gevangenen die een telefoon vinden en ermee gaan vloggen. Het wisselt elkaar goed af en voelt nergens geforceerd aan.

De cast is dit seizoen weer prima. Meer dan in het derde en vierde seizoen weten de makers orde te scheppen in de enorme bonte verzameling gevangenen. In de vorige seizoenen schoot dit soms een beetje tekort en leek er om de zoveel tijd een flashback over een bepaald bijpersonage in gepropt te zijn om dat personage maar diepgang te geven. Dit seizoen is een stuk gestroomlijnder en natuurlijker in dat opzicht. Neem een personage als Maria Ruiz (Jessica Pimentel). Zonder ook maar één flashback kreeg ik dit seizoen een stuk meer sympathie en begrip voor dit personage dan dat ik een paar seizoenen terug kreeg toen er wel een flashbackscène aan haar gewijd was en zo zijn er wel meer voorbeelden te noemen.

[image-70965]

Net als de vorige seizoenen zit de serie ook dit seizoen vol sociaal commentaar en maatschappijkritiek. We zagen vorig jaar al wat er gebeurde toen de gevangenis werd overgenomen door de private sector en ditmaal wordt duidelijk hoe moeilijk het is om je ertegen te verzetten. Het is geen persoon tegen wie je vecht, zoals in de eerdere seizoenen vaak wel het geval was, maar een geheel systeem. Wanneer Taystee (Danielle Brooks) zich namens de gevangenen opwerpt als onderhandelaar, wordt duidelijk getoond hoe anders deze confrontatie is dan wanneer je een bewaker of medegevangene tegenover je hebt.

Ondanks dat de serie soms wat uit de bocht vliegt, blijft het niveau hoog

Niet alles werkt dit seizoen. Het was al langer bekend dat dit vijfde seizoen zich over een tijdspanne van slechts drie dagen af zou spelen. Ik vroeg me af of er in drie dagen wel genoeg gebeurt om dertien uur interessante televisie te kunnen maken. Er gebeurt zeker genoeg, maar helaas nemen de makers risico’s die niet altijd even lekker uitpakken. Op een paar momenten vliegt de verhaallijn uit de bocht. Zo is het afschilderen van de gewelddadige cipier Piscatella (Brad William Henke, Justified) als de grote slechterik gewoon niet effectief. Ten eerste omdat hij tijdens de eerste helft nauwelijks interactie met de gevangenen heeft en ten tweede omdat de grote slechterik het Amerikaanse gevangenissysteem is en hij dat systeem overduidelijk niet vertegenwoordigt. Ook schiet de serie regelmatig door bij het in beeld brengen van de chaos in de gevangenis. Hoe leuk het ook is, het duurt soms iets te lang en dat heeft een hoog ja-zo-kan-het-wel-weer-gehalte. Toch mag dit de pret niet drukken en is het seizoen weer van hoog niveau.

De serie is sowieso verzekerd van nog twee seizoenen. Wel maak ik me daar lichtjes zorgen over. Als ze de kant opgaan die ik verwacht, kan Orange is The New Black een totaal nieuwe serie worden. In dat geval zal ik de serie in haar oude vorm ontzettend missen. Aan de andere kant biedt een nieuw format ook weer nieuwe kansen voor de serie. We zullen het zien.