Waarom je favoriete personages dood gaan

"Dood komt voor alles en iedereen," zegt Melissandre, geheimzinnig gespeeld door Carice van Houten, in haar eerste scène. De woorden zijn nergens zo correct als in de barbaarse wereld van Westeros in de serie Game of Thrones, maar ze zijn zeker van toepassing op de constructie van televisie in het algemeen. TV zit vol met dood, vaak een van de meest spannende wendingen die het medium te bieden heeft. Het houdt fans op het puntje van hun stoel, resulteert in nieuwe verhaallijnen en is simpelweg gewoon vermakelijk. Echter, als het vaste personages in langlopende TV series betreft, kan dood ongewild op de buis verschijnen. Elk karakter is iemand z’n favoriet. Elke TV kijker kent dan ook het gevoel van de steek onder water, gepaard met het bijna beschamende verdriet, dat uitgelokt wordt door de dood van een fictief personage. Iedereen weet dat een TV dood niet te vergelijken is met het echte gebeuren. Wat boze, rouwende fans vaak vergeten is dat dood op TV komt met iets wat het natuurlijke verschijnsel vaak ontbreekt: een duidelijke reden.

Hoewel deze column een reactie is op de arme zielen die onlangs de TV wereld verlieten, houden wij bij MijnSerie.nl evenmin van spoilers als jullie. Daarom bespreken we in deze column alleen sterfgevallen die voorkwamen in het 2012-2013 TV seizoen of daarvoor. Als je achterloopt op sommige series, hoef je je geen zorgen te maken. Aan het begin van elke alinea is aangegeven van welke serie er karakternamen of situatie voorbeelden gebruikt worden.

Kurt Vonnegut zei het ’t beste: "Een van de weinig goede dingen van de moderne tijd: als je afschuwelijk sterft op televisie, ben je niet voor niets dood gegaan. Je zal ons vermaakt hebben." Televisie heeft ogenschijnlijk de gladiatoren gevechten vervangen in de cultuur met oog op sterven voor vermaak. Op veel manieren heeft de pop cultuur de morbide traditie van kijken naar stervende mensen niet alleen overgenomen, maar ook geperfectioneerd. Maar weinig karakters sterven een natuurlijke dood op het scherm. Als een personage aan zijn eind moet komen dan is het bijna zonde om dat vlekkeloos te laten verlopen. Wat zijn de meest geprezen wendingen in Game of Thrones? Wat doen series Baantjer of Flikken Maastricht op wekelijkse basis? Telt een seizoensfinale van Goede Tijden Slechte Tijden wel als er niemand dood gaat? Fictieve vertellingen op televisie vieren de dood en kijkers zappen in grote getale naar het programma waar iemand het loodje legt. Op die manier, is de dood niet meer dan manier om verhalen te vertellen.

Karakter Ontwikkeling
Kleine spoilers voor Veronica Mars, Lost, The Wire en GTST
Dit is wellicht de meest begrijpelijke reden voor een personage om dood te gaan. Wie zou Veronica Mars zijn als Lily Kane niet gestorven was? Wat als iedereen in Lost levend en wel de eindstreep had gehaald? Of in The Wire? Deze series gebruiken de dood als drijfkracht voor verhaal en karakter. Het is een levensles voor de personages en portretteert de dunne balans tussen leven en dood.

Er zijn maar weinig technieken die het gewicht kunnen evenaren van de definitieve dood. Het verdriet, de rouw en de gevolgen van de dood veranderen een serie. Dat betekent vaak dat fans er geheel mee oneens zijn. Weet je nog toen Edwin (Raynor Arkenbout) stierf aan het ebolavirus in Goede Tijden Slechte Tijden? De schrijvers besloten dat het beter was voor het verhaal. Fans begonnen een petitie om hem weer terug te halen. Maar de serie gaat altijd verder. Creatief gezien vonden de makers het de juiste beslissing om Edwin te laten sterven. De sensatie er om heen, de verbintenis met het publiek, de mogelijkheden voor ontplooiing van personages zijn toegankelijk door middel van een fictieve dood.

Schok
Kleine spoilers voor The Vampire Diaries, grote spoilers voor seizoen 1 en seizoen 3 van Game of Thrones
Dit motief hangt nauw samen met creatieve motieven om een personage het graf in te duwen. Zeker bij series waar de dood met een vrachtwagenlading zout genomen wordt. Als iemand sterft in The Vampire Diaries, dan had hij net zo goed niet dood hoeven gaan. De serie gebruikt magische ringen, rituelen en transformatie naar mythische wezens als middel om personages terug te brengen van de dood. Dit maakt het doden van een karakter niet alleen beter voor het verhaal, maar het teert op de schok die samengaat met het doden van een hoofdpersonage. Al in de vijfde aflevering van de serie sterft een karakter die in de aftiteling als hoofdrolspeler staat vermeld. De dood heeft nauwelijks effect op de andere personages, op een na misschien, maar het verandert de regels van het spel wel. "We zijn op een punt aanbeland dat wanneer je TV kijkt er geen risico’s zijn als je weet dat de hoofdpersonages niet dood gaan. Dat is niet zoals het werkt in deze serie. […] In deze serie gaan je favoriete personages dood en het gebeurt onverwachts en op schokkende wijze, dus wees voorbereid. Zo simpel is het," vertelt bedenker Kevin Williamson aan de TV Fanatic in 2009. De schrijvers wilde de choqueren. Kijkers weten tegenwoordig wat ze moeten verwachten. De hoofdrolspelers blijven leven. Door dit cliché te omzeilen keert de spanning terug.

De ontwikkeling van het bewustzijn van de kijker, en de daarbij komende obstakels om het publiek nog te choqueren, is ook een motief van meestermoordenaar George R.R. Martin. Hij schrijft de boekenreeks 'Een lied van ijs en vuur', waar de serie Game of Thrones op gebaseerd is. "Ik doodde Ned in het eerste boek en dat was een schok voor veel mensen. Ik doodde hem omdat iedereen dacht dat hij de held was en dat hij in de problemen zou raken, maar hij er ook weer uit zou komen. Het voorspelbare geval daarna was dat zijn oudste zoon hem zou wreken. Iedereen verwacht dat. Dus [Robb doden] werd automatisch het volgende wat ik moest doen," vertelde de schrijver Entertainment Weekly vorig jaar.

Hoe onaangenaam de dood van een geliefd personage ook is, het houdt de aandacht vast. Het is de drijfveer voor series als The Following (ook van Williamson) en The Walking Dead. Alles is mogelijk en vrij weinig karakters zullen het overleven.

Best leuk toch?
Grote spoilers voor Spartacus: Vengeance
Het vermaak mensen dood te zien gaan is soms de enige reden achter de dood van een personage. Nog meer dan de schok of de emotionele impact, is het soms gewoonweg vermakelijk om karakters dood te zien gaan. Kijk niet verder dan Spartacus: Vengeance, de epische vertelling van de slavenopstand in het oude Rome dat eindigt met bijna elk personage die een pijnlijke dood tegemoet gaat. Wie ziet hoe Lucy Lawless zichzelf van een balkon afgooit nadat ze een zwangere vrouw heeft opengereten en de baby meeneemt, zal er niet snel om huilen. Het is zo gestoord dat het vermakelijk is. Wie niet teveel nadenkt over het gewicht van de dood kan er nog een hoop lol aan beleven. Waarom zijn seriemoordenaars anders zulke goede hoofdpersonages? Dexter en Hannibal zijn geen lieverdjes, maar wat ze met hun slachtoffers doen, vinden veel mensen interessant.

Zakelijke Beslissingen
Grote spoilers voor seizoen 5 en seizoen 6 van Grey’s Anatomy, seizoen 3 van Downton Abbey, seizoen 3 van The O.C. en seizoen 6 van Kees & Co.
De meest controversiële sterfgevallen zijn vaak degene die niet helemaal kloppen in het verhaal. Soms komt dat omdat het helemaal niet bedoeling was dat het personage zou sterven. Helaas, tenzij ze de acteur vervangen, moeten de schrijvers de wens van een acteur die weg wil, respecteren. Voor iedereen in de entertainment wereld betekent een TV serie vast werk, maar het staat ook gelijk aan maanden weg zijn bij familie en weinig tijd voor andere projecten. Wie dat meerdere jaren achter elkaar doet, kan wel eens iets anders willen. Het is dan ook geen verrassing dat veel van de voortijdige eindes van personages gegrond zijn in de wil van de acteurs om iets anders te doen. In sommige gevallen, zoals Katherine Heigl in Grey’s Anatomy, kan dat door het personage te laten verhuizen. In de meeste gevallen zijn hoofdpersonages zo cruciaal geworden voor het verhaal, dat er geen mogelijkheid is om ze vrolijk op hun weg te sturen.

Het meest spraakmakende geval van de afgelopen jaren is Dan Stevens in de hitserie Downton Abbey. Toen de contracten van de acteurs vernieuwd moesten worden, koos Stevens om dat niet te doen. Het leidde tot het controversiële einde van zijn geliefde personage. "Als hij bereid was geweest om terug te komen voor misschien twee of drie afleveringen, dan was het anders geweest. Dan hadden we [Matthew] een buitenlandse baan kunnen aanbieden of iets dergelijks, waardoor hij weg had kunnen gaan," vertelt bedenker Julian Fellowes aan The Huffington Post in februari 2013. "Anders hadden we de onwijs succesvolle liefdesaffaire tussen Mary en Matthew ongelukkig moeten maken. Ik geloof niet dat dat geloofwaardig had gekund. Dus we hadden niet echt een andere optie. Door hem dood te laten gaan, bleef hun liefde in tact."

Het vertrek uit Downton Abbey is een van de vele voorbeelden van acteurs die niet langer hun rol wilden vervullen. T.R. Knight voelde zich niet prettig meer bij Grey’s Anatomy, waardoor George onder een bus terecht kwam. Mischa Barton proefde faam en wilde geen mogelijkheid om terug te keren, waardoor alter ego Marissa Cooper in een auto-ongeluk omkwam in The O.C. Ben kreeg buiten beeld een toilet op zijn hoofd in Kees & Co omdat acteur Rick Hoogendoorn iets anders wilde doen (hoewel zijn personage in de originele Britse serie ook overleed). Soms willen acteurs ander werk doen, vinden hun werkplek niet fijn of willen terug naar hun woonplaats. Het zijn net gewone mensen, alleen heeft hier een carrière verandering invloed op miljoenen kijkers.

De kijker is koning
Grote spoiler voor seizoen 3 van Lost
Fans kunnen tranen met tuiten huilen om de dood van een fictief personage. Ze kunnen er echter ook de reden voor zijn. Onpopulaire personages krijgen zelden een genadig einde. Het beroemdste voorbeeld is waarschijnlijk het duo Nikki en Paolo van Lost. In het derde seizoen werden ze geïntroduceerd met de planning het gehele seizoen er te zijn. Dankzij een universele kreet van afkeuring vonden de twee zichzelf in een snel gegraven graf (letterlijk).

Tussen echt en nep
Grote spoilers voor seizoen 2 van Dallas (2012) en seizoen 5 van Glee
Het is tragisch, maar het komt voor. Acteurs kunnen sterven tijdens productie. Uit respect en de logische praktische redenen, kiezen producties ervoor om het personage ook te laten gaan. In 2012 stierf Larry Hagman en nam hij het legendarische personage van J.R. Ewing uit Dallas met zich mee. Als een ode aan het beroemde ‘Wie doodde J.R.?’ mysterie, werd het personage (weer) vermoord. Vorig jaar stierf Cory Monteith en Glee stopte de productie. Een speciale aflevering werd ontworpen om zijn personage Finn een net einde te geven.

Dat zijn ze dan, de oorzaken van de TV dood. Het is nooit fijn, zelden vredig maar altijd het kijken waard. Dood op televisie komt en gaat. Niets zal helpen met het rouwen om een fictief personage, maar nu weet je tenminste waarom je afscheid moest nemen. Welke TV dood vond jij het zwaarst? Welke zag je totaal niet aankomen? Waardoor stierven deze personages? Laat het weten met een reactie onder dit bericht.