Nederland Serieland

Het kijken van een serie is niet langer beperkt tot de woonkamer. Steeds meer websites, diensten en apparaten maken het mogelijk om series te kijken waar en wanneer het de gebruiker uitkomt. Nederlanders willen meer series zien, praten er graag over en willen er veel over weten. Door de omarming van het publiek lijkt het entertainment genre uit de kinderschoenen gestapt. Hoe zijn series op eens zo populair geworden?

Tussen zijn studie en bijbaantje door kruipt de 22-jarige Stan achter zijn laptop en download hij de nieuwste afleveringen van zijn favoriete TV series. Stan is al jaren een fervent seriefan. 'Op mijn 14e liet mijn neef mij The O.C. zien. Dat was de eerste serie. Ik was verslaafd. Het eerste en tweede seizoen heb ik, denk ik, drie keer in vijf weken gekeken', vertelt hij. Dankzij The O.C. is er een wereld voor Stan open gegaan. Hij is online gaan zoeken naar meer informatie en is andere series tegen gekomen. Zijn liefde voor TV series is inmiddels uitgegroeid tot het kijken van 22 series per week. De meeste series zijn Amerikaans en kijkt hij op zijn laptop, want wachten tot Nederland de afleveringen uitzendt, kan Stan niet. Bij uitzondering kijkt hij nog wel eens een Nederlandse serie op televisie. In de afgelopen jaren is het kijkgedrag van Stan niet veel veranderd. Waar Stan vijf jaar geleden echter een vreemde eend in de bijt was, is hij nu één van de velen.

De gewone TV kijker volgt steeds meer series. Zowel in Amerika als in Nederland is het aantal producties in korte tijd explosief gestegen om aan de groeiende vraag te voldoen. Tussen het overweldigende aanbod uit het buitenland weet het Nederlands drama alsnog haar mannetje te staan. In de bezuinigingsplannen voor de Nederlandse omroep wordt het produceren van Nederlands drama juist gestimuleerd. De vraag naar series van eigen bodem staat dan ook als een huis. Producties als Moeder, ik wil bij de Revue, 't Schaep in Mokum en Divorce trekken een miljoenenpubliek op televisie. Zelfs met de crisis ontwikkelt de Nederlandse markt meer dramaseries dan ooit tevoren. 'TV series zijn in de laatste jaren enorm in populariteit gegroeid. Ik denk dat de kwaliteit van Nederlandse series niet onderdoet aan de kwaliteit van series in het buitenland. Een deel van de Nederlanders vindt het leuk om een serie uit eigen land te kijken,' legt Fulko Kuindersma, oprichter van het Amsterdam Series Weekend, uit. Het Amsterdam Series Weekend viert de opkomst van kwaliteitsdrama. Zo'n 2.000 bezoekers hebben op Nederlands' eerste seriefestival verschillende series op het grote doek bekeken. Zo heeft men het derde seizoen van Feuten al in een marathon kunnen kijken, terwijl het pas in september op TV komt. Het festival bevestigt dat de Nederlandse TV kijker naast nieuws, sport en spelshows ook graag series wil zien. De passieve zapper is veranderd in een kritische fan die actief zijn programma's selecteert.

Internationaal groeit het aantal series ook. Amerika blijft hoge ogen gooien met gerenommeerde producties als Game of Thrones. Groot Britannië heeft de wereld veroverd met Sherlock en Downton Abbey. Scandinavië blijft ondertussen verbazen met Borgen, The Bridge en The Killing. Er komen niet alleen meer series bij, ze worden ook kwalitatief beter. In Nederland is er nooit een grote scheiding geweest tussen film en TV. In de V.S. wel. Nu is TV echter niet meer het ondergeschoven kindje van de mediawereld. Sterren als Dustin Hoffman en Kevin Spacey maken de sprong naar het kleine scherm, net als producenten als Steven Spielberg en David Fincher. Door de lange duur van series is er meer ruimte voor karakter ontwikkeling, diepgang en creatieve vrijheid. Dit is zowel voor de industrie als de kijker een belangrijke reden om voor een serie te kiezen in plaats van een film.

Nederlanders ontdekken series al lang niet meer alleen via de Tv-gids of door het zappen. Net als bij Stan is sociale stimulatie een manier om series te ontdekken. Een collega die het over de grappigste comedy ooit heeft of een vriend die je verplicht zijn favoriete serie te kijken. Series doen nu de ronde zoals boeken, albums en films dat ooit deden. Oude en nieuwe series worden aangeraden en men wil meedoen aan het gesprek. Individueel series ontdekken kan net zo goed. 'Mensen volgen een serie en willen daar meer over weten. Dan komen ze op een site en ontdekken dat er nog veel meer series zijn,' zegt Jos Herbrink, oprichter van MijnSerie.nl. Op de website staan honderden series met informatie over de cast, crew, afleveringen en recensies. Alles wat er over een serie te weten is staat er op en er worden zelfs suggesties gedaan voor series die de gebruiker nog niet kijkt. Het is een Nederlandse variant op de websites die Stan ooit heeft geraadpleegd. 'Ik ging zoeken naar een nieuw seizoen en kwam zo op nieuwssites. Je ziet een advertentie voor een nieuwe serie. Of een bekende acteur gaat ergens anders in spelen.'

Een serie volgens het Nederlandse uitzendschema kijken is misschien nog wel de standaard, maar veel oude of buitenlandse series kunnen op die manier niet bekeken worden. Nederlanders hebben in grote getale alternatieven gevonden op de traditionele televisie. Ruim vier miljoen Nederlanders download wel eens uit illegale bron. Dit zijn vaak series die nog niet in Nederland op TV te zien zijn. Kijkers kunnen niet wachten en willen nieuwe afleveringen zien zodra deze zijn uitgezonden in de Verenigde Staten. Naast de wekelijkse dosis van een favoriete serie is de kijker ook bestand tegen eventuele spoilers van anderen die de aflevering al hebben gezien. Internationaal spant de serie Game of Thrones de troon van illegale downloads. Om het downloaden tegen te gaan heeft HBO Nederland geregeld dat nieuwe afleveringen van de serie een dag na uitzending in de V.S. al hier te zien zijn.

Illegale downloads zijn een zorg voor de markt, maar er wordt nog steeds geld verdiend met series buiten de TV om. Bol.com meldt dat de afstervende DVD markt in leven wordt gehouden door de vraag naar serieboxen. Daar doen Borgen, Grey's Anatomy en Wallander het goed. Het voordeel van een DVD set is dat een serie in zijn geheel terug te kijken is. Een kleine marathon op een regenachtige dag doet het goed bij de meesten. Voor een relatief klein bedrag heeft de consument uren plezier. Op die gewoonte haakt Netflix, een opkomende videodienst, Netflix. In september opent het mediaconcern de digitale deuren naar haar uitgebreide mediatheek. Netflix is een streamingsdienst waar mensen voor een vast bedrag honderden series en films onbeperkt kunnen kijken via internet. Er zijn ook enkele exclusieve programma's die ze, in tegenstelling tot het traditionele wekelijkse uitzendschema, in één keer online zet. De dienst verwacht dus dat mensen series in één hap willen verslinden. Netflix kan in Nederland nog wel eens een succes worden. Zo'n 2 miljoen Nederlanders maakt gebruik van uitgesteld kijken. In plaats van een serie live te zien, kijken Nederlanders dus net zo graag een programma terug wanneer en waar ze dat willen.

Nederlanders zijn verslaafd geraakt aan TV series. Of dit nu internationale series zijn of producties van eigen bodem. De markt heeft zich zo ontwikkeld dat series niet meer de concurrentie met elkaar aangaan maar op verschillende momenten via diverse kanalen bekeken kunnen worden. Het aantal series is door de vraag gestegen. De ontwikkelingen zijn niet allemaal even nieuw. Voor mensen zoals Stan is het urenlang kijken naar series aan de orde van de dag. Net als bij Stan gaat een traditionele TV kijker online en vindt nieuwe series. Deze worden gedownload, gekocht op DVD of terugkeken via een app. Al snel is Nederland weer een seriefan rijker.