Chernobyl - Seizoen 1

Een tijdje geleden kreeg ik de trailer toegestuurd en ik was meteen enthousiast over deze serie (al kijk ik het liefst geen trailers). Ik ben niet de enige geweest want op dit moment is er één serie waar iedereen het de laatste tijd over lijkt te hebben en dat is de nieuwste creatie van HBO (Home Box Office): Chernobyl. Dat kun je ook zien aan het gemiddelde cijfer op IMDb: een 9,7 (op het moment van schrijven). De hoogste waardering van een serie ooit. De toeristenstroom is door deze serie flink toegenomen en ook zogenaamde Instagram ‘influencers’ vinden het nodig hun graadje aandacht meepikken door respectloze poses aan te nemen in de spookstad.

26 april 1986 is een dag die men niet snel zal vergeten en een zwarte bladzijde in de geschiedenisboeken is. Op die dag vond er een explosie plaats in kernreactor nummer 4 van de kerncentrale Tsjernobyl (Oekraïne), niet ver van de grens van Wit-Rusland. Hierdoor kwamen grote hoeveelheden radioactieve stoffen vrij, welke invloed hadden en nog steeds hebben op de omgeving.

Maker en producer Craig Mazin heeft jarenlang onderzoek gedaan door middel van documentaires, verslagen en boeken. We kunnen er dus vanuit gaan dat deze miniserie de gebeurtenissen goed weergeeft. En dit blijkt ook te kloppen wanneer je dit filmpje op YouTube; https://www.youtube.com/watch?v=P9GQtvUKtHA bekijkt waarin de echte beelden van Tsjernobyl en de beelden van Chernobyl (de serie) naast elkaar worden gelegd. De Russen denken hier (uiteraard) anders over en noemen het propaganda en leugens. Ze zijn inmiddels bezig met hun eigen versie van Chernobyl met in de hoofdrol een verzonnen Amerikaanse spion.

Chernobyl (de serie) begint niet in 1986, maar in 1988. Het is precies twee jaar sinds de ramp zich heeft voltrokken en Valery Legasov pleegt zelfmoord (al zegt Wikipedia twee jaar en één dag, but who is counting). Hij was destijds onderdeel van een team van wetenschappers die niet alleen achter de oorzaak van de ramp moesten zien te komen, maar in de eerste en allerbelangrijkste plaats deze binnen de perken moesten zien te houden. Het verhaal houdt niet op na zijn dood, hij heeft namelijk het échte verhaal op cassettebandjes opgenomen zodat de waarheid alsnog boven water zou komen.

Terug naar 1986. In de controlekamer van kernreactor 4 neemt de paniek de overhand. Behalve bij Anatoly Dyatlov die aan het hoofd stond in de controlekamer. Het enige wat hem interesseerde was het voltooien van de test. Toen de temperatuur van de kern als een pijl omhoogschoot en werknemers terugkwamen om te vertellen dat er geen kern meer was (wat hij in eerste instantie niet eens geloofde), was de paniek ook aanwezig bij Dyatlov. Uiteraard gaf hij zijn werknemers meteen de schuld, terwijl zij gewoon uitvoerden wat hij hen beval, zelfs na protest omdat het tegen de regels was of het gewoon (extreem) risicovol en/of gevaarlijk was.



Het stralingsniveau was zo hoog dat de stralingsmeters op tilt sloegen. Maar niet die van de medewerkers in de kernreactor, dat waren meters die een nog redelijk ‘veilig’ maximum. Uiteraard gegeven door de regering van de Sovjet-Unie. Ondertussen vertoonden de medewerkers van de reactor al de gevolgen van de pas gebeurde ramp. Overgeven, desoriëntatie, een bloedende huid en haaruitval zijn daar een paar van. Dit is waarschijnlijk voor Hollywood een beetje aangedikt, aangezien stralingsziekte pas na enkele dagen zichtbaar wordt volgens wetenschappers die ook naar Chernobyl keken.

Ondertussen schrikken de bewoners van Pripjat (wakker) van de enorme knal en staan te genieten op een brug van het mooie uitzicht (gekleurd groot vuur), niet wetende wat zich zojuist heeft afgespeeld. Deze brug kreeg later de naam de brug des doods, omdat iedereen die destijds van het uitzicht genoot de keiharde rekening kregen: de dood. Ook de hulpverleners hadden totaal geen flauw idee wat er was gebeurd en deden zo goed ze konden hun werk en werden ook blootgesteld.

[image-121153]

Valery Legasov (Jared Harris, Mad Men) wordt als wetenschapper aangesteld en komt erachter dat het nog een hele klus gaat worden om erger te voorkomen en te onderzoeken wat er is gebeurd. Maar misschien nog wel belangrijker: samen te werken met de extreem chauvinistische en feiten ontkennende Sovjets. Boris Shcherbina (Stellan Skarsgård, River) is vice-voorzitter van de ministerraad en hoofd van het bureau voor brandstof en energie. Hij is zo’n Sovjet en geloofde in eerste instantie geen woord van Legasov en wees met zijn vinger naar het Kremlin. Al snel komt hij erachter dat het woord van de wetenschapper meer waard is dan zijn bazen en een hechte samenwerking vormt zich.

Verschillende reddingsacties worden op touw gezet, vaak met pijn en moeite omdat de Sovjets hen vaak tegenwerken in plaats van samen een nog ergere ramp te voorkomen. Dat mensen zo vol van trots kunnen zijn is me echt een groot raadsel. Maar de trots (en dan vooral hoe de buitenwereld naar hen kijkt lijkt erg belangrijk voor ze te zijn) maakt gelukkig toch plaats om schoorvoetend mee werken met de ideeën en eisen van Legasov en Shcherbina. Totdat zelfs zij beseffen dat ze geen andere keuze hebben dan hun vertrouwen in handen te leggen van het duo.

De hele ramp is natuurlijk al verschrikkelijk, maar zoals de Sovjets het hebben afgehandeld is ook verschrikkelijk. Want de wereld mocht natuurlijk niet weten wat er was gebeurd (en toen ze het wisten werd er een waarheid voorgeschoteld die mooier was dan de realiteit was). Sterker nog: alle communicatie werd afgesloten! Daarnaast werden de burgers pas na 36 (!) uur geëvacueerd… 36 uur blootgesteld aan al die straling.

Veel voorkennis over Tsjernobyl had ik eerlijk gezegd niet toen ik deze serie ging kijken. Ik wist dat er een kernreactor was ontploft en dat er mensen werden blootgesteld aan straling, maar daar houdt het wel zo’n beetje bij op. En de film Chernobyl Diaries is ook niet bepaald … realistisch te noemen. Juist doordat deze serie zo dicht bij de waarheid ligt, krijg je een (nog) beter beeld hoe deze ramp is gebeurd en vooral de gevolgen daarvan.

Ik geloof dat deze serie me nog lang bij gaat blijven. Niet alleen vanwege die gruwelijke scenes zoals de nasleep van de door straling getroffen brandweerman die bijna niet meer van mens te onderscheiden was, maar ook de scene waarbij een ongetrainde jongen soldaten mee moest helpen alle nog levende dieren af te schieten, de helikopter die neerstortte door de straling tijdens een reddingsmissie en vooral het einde gaf me kilometers kippenvel. Dat einde deed me overigens een beetje denken aan het einde van elke aflevering van Band of Brothers, waarbij de karakters waarnaar je net keek gewoon nog bleek te leven en hun verhaal deelden. Ook de sfeer die de serie met zich meebracht met bijvoorbeeld muziek of gewoon stilte maakte alles nog indrukwekkender.

Chernobyl is een serie die je vastpakt en een behoorlijk intense kijkervaring is. Persoonlijk kreeg ik het niet voor elkaar om meerdere afleveringen achter elkaar te kijken. Zo intens was het voor mij. Het is dan ook een donkere, deprimerende en rauwe serie, wat natuurlijk niet vreemd is met zo’n onderwerp. Het enige kleine minpuntje aan deze serie is nog steeds het Britse accent.

PS: Heb je Chernobyl gezien en wil je er nog meer over weten? Er is een vijfdelige podcast opgenomen!

Deel 1: https://youtu.be/rUeHPCYtWYQ
Deel 2: https://youtu.be/faQs2_hjNZk
Deel 3: https://youtu.be/6uLpY1TSAwI
Deel 4: https://youtu.be/TzhpQxdhv6U
Deel 5: https://youtu.be/m0NFfgrb-ks